Utuh Karinyum Si Naga Hirang Bagian 04
Ampat
Sampai tarang tanah isuk
arinya, kadada kajadian napa-napa. Buhan anak buah Utuh Bular kadada nang
waninya mambuliki handak malapasakan katua wan kakawanannya. Imbah ari parak
siang, buhan Kampung Dadap manyiapakan duwa buting garubak sapi gasan maangkut
buhan bagal tu ka Amandit. Su Anjang disuruh manjaga tahanan tu salawas di jalan
sampai ka Amandit kaina.
Kampung
tatangga nang hanyar mandangar kajadian di Kampung Dadap, langsung ai jua
mangirimakan jagaw-jagawnya umpat mairingi tahanan ka Amandit. Kada sawat
manggani’i bakalahi, umpat manggani’i manjaga tahanan barang, jar buhan kampung
tatangga tu lawan pambakal Acut.
Imbah
buhan Su Anjang dilapasakan tulak, Utuh Karinyum asa handak tulak haja jua
manarusakan balalah di jagat pandikar mancari pangalaman. Inya handak
umpat balalu (pamit) lawan Pambakal Acut. “Ai, kaina hulu,” jar Pambakal Acut.
“Ikam balum sawat bapapatuhan lawan kaluargaku. Bamalam di rumahku haja gin
ikam baluman sawat. Malam tuti ikam umpat bajagaan luku? Ayu ka rumahku hulu!”
Umpat ai
Utuh Karinyum masuk ka rumah Pambakal Acut. “Mana kakanakan, umanya?” jar Pambakal
Acut lawan bibinian tuha nang ada di palidangan.
“Ada ai
di dapur,” jar bibinian tu.
“Kiyawakan
samunyaan! Suruh ka palidangan!” Bibinian tu masuk ka dalam rumah. “Nitu tuti
biniku. Ikam mangiyaw aku kada usah pambakal gin. Kiyaw haja aku Pakacil Acut.
Lawan biniku, ikam kiyaw haja Makacil Layan.” Utuh Karinyum baunggut.
Kada
lawas masukan ai ka palidangan Makacil Layan diiringi tiga ikung urang anum.
Duwa ikung bibinian, saikung lalakian.
“Nah, ni
katalunya anakku, Tuh ai,” jar Pambakal Acut lawan Utuh Karinyum. “Aku baisian
anak ampat ikung. Nang panuhanya, Utuh Iban tuti umpat Su Anjang maatar tahanan
ka Amandit. Nang kaduwa si Diyang Ruyan, umurnya tahun ni ganap hudah ampat
walas tahun. Nang katalu si Utuh Ata, umurnya Duwa walas tahun, nah nang pahalusnya
bangaran Diyang Itai, umurnya hanyar sanga tahun. Mun ikam pang tahun nia
barapa umur?”
“Ulun
tahun nia kikira pitung walas tahun hudah, Pakacil ai,” jar Utuh Karinyum.
Disuruh manyambat Pambakal Acut pakacil, hakun haja inya. Dipatuhakan lawan buhan
anaknya, apalagi lawan Diyang Ruyan, maulah dada Utuh Karinyum lidup-lidup.
Napang,
Diyang Ruyan tu bungas banar urangnya. Awaknya putih nang kaya urang kada suah
kaluar rumah haja. Rambutnya hirang panjang kaya mayang maurai. Kaningnya
hirang mangumpang parang ha. Dagunya, jar urang tu kaya wanyi basinggantung.
Hidungnya gin inda mamancungan. Matanya tarang kaya karantika di wayah malam.
Bibirnya tipis mahabang sinang, pas inya takurihing kaliyatan ai giginya nang
halus-halus rata putih nang kaya bigi buah jagung balirit. Kaya itu jua
adingnya nang bangaran Diyang Itai, banaran pang masih halus, tagal hudah
kaliyatan amun ganal pasti bungas jua kaya nang kaka.
“Ayuha
buhan ikam bapapandiran hulu,” jar Pambakal Acut. “Aku handak ka balakang hulu
lawan umanya.”
Imbah
ditinggalakan Pambakal Acut lawan bininya, tahinipan ai buhannya tu. Masih
supan-supan luku. Tagal kada lawas Diyang Itai hudah bapandir. “Jar kisah kaka
ulun, Utuh Iban, pian harat jar bakalahi, ka Utuh Karinyum lih?”
“Kada
jua pang. Kabalujuran haja aku dilajari paguruku main kuntaw sakira kawa
manjaga diri lawan manulungi urang amun diparluakan,” sahut Utuh Karinyum kada
mau bapadah harat.
“Han
lah...! Hundang bapadah ratik tu ngarannya,” jar Diyang Itai takurihing. Diyang
Ruyan umpat takurihing. Uma, asa kada baduduk di lantai haja lagi Utuh Karinyum
maliyat kurihingan nang kaya itu.
“Ka
Utuh, lajari pang ulun main kuntaw?” jar Utuh Ata umpat bapandir.
“Jangan
hakun ka Utuh ai,” jar Diyang Ruyan umpat jua kaiyaannya bapandir. “Kaina inya
bakalahi haja gawiannya. Balum bisa kuntaw gin inya hudah katuju banar bakalahi
lawan urang. Ulun hudah lapah managurnya tagal kada mau diasinya, tamasuk lawan
kaka Utuh Iban.”
“Han
ikam ni kaya itulih?” jar Utuh Ata inda maniwas lawan kakanya. “Aku tu bakalahi
kada bakalahi bahapal haja luku? Aku bakalahi mun ada lalakian nang katuju
maajaki ikam lawan Diyang Itai, iya luku?”
“Banaran
pang ikam tu bakalahi malawanakan aku wan Diyang Itai wayah diganggui urang.
Tagal amun sadikit-sadikit manampar, kada baik jua luku. Kaina ikam kaya Su
Anjang tu. Ditakutani urang....”
“Amun
ditangati kada maasi, kaya apa lagi? Dilapaw haja luku? Iya kada ka Utuh?” jar
Utuh Ata inda inta lawanakan inya bacingkurah (basual jawap) lawan kakanya.
“Bah,
iya am kakanakan ni,” jar Utuh Karinyum dalam hati. Nang kaya apa sakira inya
kawa manjawap nang kada mampakalah Utuh Ata atawa gin Diyang Ruyan. Jar
paribasa urang tu, ular kada kalaparan, lalak kada mati. Tagal inya sadar
bangat, handak manangati urang jangan bakalahi, katiya inya ni cagar hidup di jagat
pandikar nang bilang bakalahi haja kain gawiannya. Amun kasarnya tu sama
haja manangati urang jangan mancuntan, tagal saurang mambagal urang gawiannya.
Luput banar luku?
Untung
banar matan dalam Utuh Ata dikiyaw abahnya. “Ata, ka dalam pang satumat!” Inda
ngalih ha Utuh Ata badiri, tagal nang mangiyaw kuitan, inya kada wani baindah.
Katulahan kaina inya. Tapaksa ai inya masuk ka dalam.
Hanyar
Utuh Ata masuk, bakiyaw pulang Makacil Layan lawan Diyang Itai. “Uuuu, Tai.
Ka dalam pang satumat! Ada nang handak
ku ulah nah,” jar Makacil Layan matan padapuran. Lakas ai Diyang Itai badiri.
“Ka
Utuh, jaga akan lah kaka ulun?” jarnya kukurihing. “Ayuha buhan pian bapandiran
hulu. Ulun kada kawa mangawani lagi. Mun mangawani gin kaina mangganggu haja.”
“Mauk
ikam ni,” jar Diyang Ruyan kasisipuan. Dikibitnya tangan adingnya tu. Diyang
Itai taakai, tagal lakas inya masuk ka dalam manunti Utuh Ata. Imbah
ditinggalakan baduduwaannya haja, tadiaman ai pulang Utuh Karinyum lawan Diyang
Ruyan. Tagal amun badidiaman kaya itu, asa kada nyaman pulang. Kaya urang nang
kada kawa bapandir ha. Utuh Karinyum maulai utak, mancari bahan pandiran.
“Rami
jualah sakalinya Kampung Dadap nia?” jar Utuh Karinyum maungkai pandiran.
“Mana
raminya lawan kampung pian?” jar Diyang Ruyan manyahuti.
“Kada
paparakan lawan kampung ikam nia, ding ai,” jar Utuh Karinyum. Diyang Ruyan
bakaka lawan inya, jadi umpat ai jua inya manyambat ading lawan bibinian tu.
“Aku bagana di Gunung Kuntawan. Baduduwaan haja lawan paguruku. Bahanu haja aku
turun ka kampung. Tu gin kampung urang Bukit. Jadi lain bangat raminya lawan
kampung ikam naini.”
“Kuitan
pian pang mana?”
“Kuitanku
jar paguruku kaduwanya mati lamas di Sungai Amandit. Jadi aku matan lagi halus
hudah diingu lih paguruku.”
“Uma
marasnyalah pian. Jadi pian ni hudah yatim piatu lih? Adalah baisian kula?”
“Kada
tahu jua aku. Sualnya paguruku gin kada tahu, baisi kula atawa kada kuitanku
nitu.”
Imbah
tabuka pandir tu, bilang basambung ai buhannya tu bapandir kasitu kamari.
Macam-macam ai nang dipandirakan. Bahanu tatawaan. Di padapuran, Pambakal Acut,
bininya, Diyang Itai wan Utuh Ata lihum ha mandangar buhannya tatawaan.
Sabujurnya Utuh Ata wan Diyang Itai handak jua umpat ka palidangan umpat
bapapandiran, tagal ditangati banar lawan kuitannya.
“Jangan mangganggu urang,” jar Pambakal Acut lawan kaduwa anaknya tu.
Kaliyatannya Pambakal Acut ada maksud lawan Utuh Karinyum. Dam hatinya, mun
mimang judunya, inya handak manjuduakan Utuh Karinyum lawan anaknya tu. Bujur
hanyar satumat inya patuh lawan urang anum tu, tagal inya kawa haja manilai
bahuwa pamuda nitu bakalakuan baik haja, kada dugal kaliyatannya. Mudahan ai
napa nang ditangguhnya tu bujur haja.
* * *
Bersambung Ke Bagian 05