Utuh Karinyum Si Naga Hirang (Bagian 7 - Tamat)
Pitu
Utuh Karinyum hudah sampai
di Banua Alai (amun wayah hini kikira di intang dairah Batang Alai di Kabupaten
Hulu Sungai Tengah). Pas di situ inya mandangar jua sual sayambara naitu. “Mun
dibari’i amas gulancang sapati, hakun ai aku manangkap Busu Talimbah. Malaran
kawa jua hagan mudal kawin kaina lawan Diyang Ruyan,” jarnya dam hati. “Tagal
kada dijanjiakan hadiah gin, aku musti tatap manangkap urangitu. Sualnya inya
hudah maulah urang kada kakaruan rasa. Urang jadi kada kawa lagi hidup nyaman.”
Imbah tu
tadangar habar bahuwa Busu Talimbah ada di intangan Gunung Batu Tangga. Kada
sawat sabulan, banyak ai datangan buhan pandikar nang handak manangkap katua Naga
Kancana tu. Magin barami ai Banua Alai. Wadah pamalaman hibak lawan urang
pandatang.
Utuh
Karinyum guring di luar haja. Hudah patuh jua inya guring di luaran. Lalu
baisukanan tulakan ai buhan nang handak manangkap Busu Talimbah baimbayan. Uma,
parak manduwa ratus saku urangnya. Kabanyakan buhan pandikar pang. Tagal ada
jua kaliyatannya tantara karajaan. Sagala macam sanjata dibawa. Ada nang
baparang, ada nang bamandau, batumbak, basirapang, bapadang, batuhu
(batungkat), bacabang (tarisula), bapacat (cambuk), baambang, balading, bagada,
bapanah, basumpitan wan macam-macam gaman ai lagi, kada kawa disambat tunggal
butingan.
Imbah
tangah ari hanyar buhannya sampai ka Gunung Batu Tangga. Di papadangan nang
inda ligar, buhannya baandah mahilangakan panat. Balum lawas baandah, tang ada
nang mahamputi buhannya tu ha lawan gaman silip. Nang kada tapi siap,
ada nang takana. Pas takana langsung kakalujul rabah ka tanah. Nyata ai gaman
silip tu bakayas!
Lalu ai
buhannya bapisah, baranggang sakira urang ngalih mahamputi lagi. Tagal tatap
haja ada nang kana. Pandikar nang inda taharat lakas maluncat ka ampah gaman
silip tu dihamputakan. Kada lawas kadangaran ai galabakan di padang sabat
kaya uring bakalahi. Sakalinya ada nang kawa mangatahuani urang nang mahamputi
buhannya tu. Lalu bakalahi.
Nang
lainnya lakas manyasah jua handak manggani’i mangarubuti. Tagal ada nang
manangati sakira jangan masuk ka padang sabat, sualnya musuh kaina nyaman banar
manyarang sambil basambunyi. Marasa bujur, lakas ai buhannya babulik ka
papadangan nang ligar tu, basasadia kaluku dihamput musuh lagi.
“Hahahaha....
Sakalinya banyak jualah nang handak maatar nyawa ka sia,” kadangaran urang
tatawa nang bagampir kajigancang, jadi siwara tatawanya tu asa maulah andui
kaya digandah lawan gada ha. Tagal nang datangan tu rata-rata urang nang
baisian jua, jadi kawa haja manahani pangaruh siwara tatawa tu.
“Uiiii,
Su Limbah... Amun ikam wani, kaluar pang ka sia. Hadapi buhan kami tatarangan
jangan main kadap kaya ini!” Saikung pandikar bakuriak jua mambalas sarangan
siwara Busu Talimbah.
“Hawlah...!
Ikam Julak Atang lukulih? Nang bagalar Pandikar Kahawayan? Napa diulah di sia?
Handak manangkap akukah atawa handak amas gulancang haja?” Busu Talimbah
manyahuti, tagal urangnya tatap kada taliyat.
“Kaduduwanya
ai. Nang nyata aku ni handak banar hudah maajar diikam ni. Ikam tahulah
Pambakal Ubai matan Kampung Kasarangan nang ikam bunuh tu kamanakan diaku?”
“Bah,
amun aku mambunuh mangalihi narai mun aku batakun hulu, ikam siapa?
Bakaluargakah lawan si anu? Mun aku handak mambunuh kubunuh tu, habis ai
kisah,” jar Busu Talimbah.
“Lakasi
kaluar!” jar Julak Atang magin sarik. “Mun kada kaluar anak kampang tu! Uma
ikam lahung, abah ikam baung, kai ikam....”
“Bungulllll!”
Balum habis Julak Atang baucap, Busu Talimbah manyumpanang sing sarikan. “Ikam
jangan mambawa-bawa kaluargaku. Mun handak mahina, hina aku haja!” Imbah siwara
tu habis, tang ada nang malibas ha di hadapan buhannya tu. Pas dijanaki, tang
badiri ha saikung lalakian baumur kikira ampat puluh tahun. Muhanya barasih,
tagal matanya manciling-ciling marga sarik.
“Jadi
ikam ni nang bangaran Talimbah lih?” jar Julak Atang batakun.
“Kada
salah. Aku ni am nang bangaran Busu Talimbah nang hudah mambunuh kamanakan ikam
tu.” Busu Talimbah baampik talu kali. Kada lawas kacungulan ha urang matan
padang sabat. Macam-macam gaman dikuting buhannya tu. Jumblahnya saratus lima
puluhan ikung.
“Ikam ni
sakalinya baisi ilat nang landap jua, Julak Atang lih? Aku jadi handak tahu,
kaya apa tih haratnya urang nang bagalar Pandikar Kahawayan tu?” Busu Talimbah
manantang Julak Atang.
“Ayu ai
amun ikam handak mancubai aku.” Imbah baucap tu, Julak Atang langsung ai
manyarang Busu Talimbah.
“Sarang...!”
Busu Talimbah manyuruh anak buahnya manyarang buhan pandikar. Sambil
bakuciakan, buhannya tu manyasah ka ampah buhan pandikar nang hudah basadia tu.
Bakajadian ai di papadangan tu urang bakalahi sing caruk. Asing-asingnya
mancari musuh nang sapantar.
Kada
lawas garincingan ai bunyi wasi baadu. Bahanu kaliyatan api kalatikan pas gaman
tu batamu. Bah, bilang galut buhannya tu bakalahi. Hudahnya bunyi garincingan,
balum lagi nang kukuriak wayah manyarang, magin galut ai papadangan di Gunung
Batu Tangga tu.
Utuh
Karinyum pas banar tahadapi wakilnya Busu Talimbah nang bangaran Busu Pamikah
Batang. Uma, bilang libas-libas buhannya kaluncatan nang maulah awak buhannya
kada babantuk lagi. Kaliyatan hambayangnya haja.
Bagagantian
buhannya tu manyarang. Bahanu manyuntul, bahanu malapaw, kada lawas manyipak,
lalu handak manguracak, imbah tu mahawar. Tagal asing-asing kawa malapasakan
sarangan tu.
Busu
Talimbah nang bakalahi lawan Julak Atang kaliyatan rami jua. Sakali bakalahi,
langsung maungkai kajian nang harat-harat. Kadangaran kalipakan ai pas tangan
buhannya tu baadu, bapukulan atawa batangkisan. Siwara kalipakan tu manyakiti
banar ka talinga marga digampiri wan kajigancang.
Tapaksa
nang parak bakalahi lawan buhannya tu bajauh sakira kawa jua bakalahi nang
babanaran kada taganggu urang. Marga Busu Talimbah bakalahi langsung mamakai
kajian nang babahaya, kada lawas kaliyatan ai hasilnya. Julak Atang inda
tapadasak.
“Kaya
ini hajakah kamampuan ikam?” jar Busu Talimbah mahahapak. Habang muha Julak
Atang mandangar ucapan urang. Inya lalu maungkai kajiannya nang paampihan nang
jarang diungkai amun kada tapaksa. Ngarannya inda mudil pang yatu Kajian
Mahajan Bungkarasan. Inya lalu taarunuh kaya urang bahira bungkarasan
tupang. Muhanya batambah habang. Nyata ai inya mangumpulakan samunyaan
kajigancangnya.
Maliyat
nang kaya itu, Busu Talimbah kada hakun alah. Inya lalu maungkai Kajian Alas
Kasalukutan (hutan kamandahan) nang bahawa panas bangat. Kaduwanya bakuciak
sing hangkuian, lalu mancapilan ka atas.
“Darrr...!”
Bunyi nang liwar hangkuinya kadangaran ha pas duwa kajian tu tatamu. Kalalatu
api malatikan, bahamburan. Julak Atang kada sawat bakuciak lagi. Awaknya hangit
saikungan kaya harang kana kajian Busu Talimbah. Inya mati kaya papuyu diubar
haja lagi.
Takajutan
urang maliyat kajadian nitu. Tagal ada haja nang masih wani mamaraki Busu
Talimbah handak manimpasnya. Nang ngaran urang hudah panas, Busu Talimbah kada
aasaan lagi. Sakali tangannya bagarak, urang nitu langsung tapulanting jadi
manusia baubar jua kaya aruah Julak Atang. Maginnya ai urang takutanan. Anak
buah Busu Talimbah magin basumangat bakalahi. Kada lawas banyak ai nang
takuciak taakai kana timpas musuh.
Sumangat
buhan pandikar hudah takibar maliyat kaharatan Busu Talimbah. Duwa ikung
pandikar nang marasa baisi kamampuan capat ai mahadang Busu Talimbah sakira
jangan manyarang urang nang talamah. Tagal buhannya tu cuma kawa batahan
sapuluh jurus, imbah tu u’umpatan jua jadi papuyu baubar...! Maliyat inda
kadada lagi nang diharapakan, Utuh Karinyum manggasak Busu Pamikah Batang
sampai kada katangkisan lagi inya. Tapaksa ai busu ni maluncat mundur.
Imbah tu
Utuh Karinyum mamaraki Busu Talimbah handak malawan busu nitu. Busu Pamikah
Batang handak manyasah Utuh Karinyum tagal dihadang urang nang umurnya sapantar
lawan diinya. Tapaksa inya mahadapi urangitu.
“Ikam ni
handak mancari matikah?” jar Busu Talimbah pas maliyat Utuh Karinyum mahadang
inya. “Ikam handak jadi papuyu baubar juakah?”
Utuh
Karinyum Takurihing haja. Inya kada banyak bunyi langsung mahantup Busu
Talimbah. Busu nia langsung manyampuk Utuh Karinyum lawan Kajian Alas
Kasalukutan-nya. Inya handak maulah Utuh Karinyum jadi papuyu baubar
sahantaman haja.
“Cisssss...!”
Busu Talimbah takajut banar pas sarangannya tu babunyi mancicis kaya panjar
panas dimasukakan ka banyu. Asa kada yakin, Busu Talimbah maasa’i sarangannya.
Utuh Karinyum baganti manyampuk. Tadangar pulang bunyi mancicis. Mangatahuani
kajiannya kada mampan lawan Utuh Karinyum nang baisian kajian nang dingin kaya
banyubaku (maksutnya is), Busu Talimbah maungkai kajian nang lain.
“Nih,
rasaakan Kajian Angin Tutus-ku!” jar Bus Talimbah. Awaknya bapusing sing
capatan. Cinik banar. Utuh Karinyum takajut. Kalipakan inya manangkis. Sasakali
kawa jua sarangan Busu Talimbah kada sawat tatangkis. Tahumpating ai inya sing
jauhakan kaya ditimbai haja lagi. Balum sawat babangun, Busu Talimbah hudah di
hadapannya, lakas ai inya mancapil. Batu nang ganalnya kaya hadangan nang ada
di balakang Utuh Karinyum tahambur pacahan pas takana pusingan Kajian Angin
Tutus-nya Busu Talimbah.
Kacapilan
ha Utuh Karinyum malapasakan sarangan Busu Talimbah nang tarus haja
manyasahnya. Talu kali inya basumbalit di tanah, imbah hudah badiri, inya
langsungai manyampuk Busu Talimbah. Inya bakuriak maungkai Pupuhan Manandar
Pitu Gunung.
“Praatttt!
Bukkk!” Kalalatu malatik ciraratan. Busu Talimbah malacung ka balakang. Inya
tajalapak. Lalu muak darah. Utuh Karinyum tapalacung jua, tagal masih kawa inya
basumbalit, jadi batisnya nang badahulu manjajak tanah. Inya marasa akan
dadanya dibar-dibar sing lajuan. Lakas ai inya maatur hinak sakira anduinya
jangan pagat.
Busu
Talimbah jua gin lagi maatur hinak. Nyata inya hudah luka di dalam amun mangaluarakan
darah tu. Kada lawas, kira-kira saminuman tih haja, inya hudah kawa maatur
hinak. Matanya cagat mancari Utuh Karinyum nang masih basila maatur hinak.
“Bangsat
ikam ni.... Kada kawa ikam handak maalahakan diaku.” Dikiranya Utuh Karinyum
taluka dalam jua, jadi imbah ampih muak darah langsung inya handak
manuntungakan kalahinya. Busu Talimbah batilambung manyarang Utuh Karinyum
matan atas.
Samunyaan
kajigancangnya dikaluarakannya manggampiri Kajian Gunung Luruh (runtuh).
Biar jauhnya masih lima dapaan, Utuh Karinyum hudah marasaakan awaknya nang
kaya ditindihi urang. Kada kawa talalu banyak bapikir, inya lakas ai maungkai Jurus
Talapak Sangiang Maninggiakan Langit.
“Darrr...!”
Kadangaran pulang bunyi maladum kaya bunyi patir. Tanah tahamburan ka sagala
ampah. Awak Busu Talimbah taambung sing tinggian talimpua’i pucuk puhun, imbah
tu lalu gugur malabuk ka tanah. Balibak ha tanah kana awaknya. Lawas dihadang
kadada kaliyatan jarujutnya lagi. Ada nang bawani mamariksa, sakali diitihi,
mati hudah Busu Talimbah tu. Awaknya ramak kaya ditindihi batu nang kaya rumah
ganalnya.
“Busu
Talimbah hudah mati....! Uiiiii, Busu Talimbah hudah maahirat. Awaknya ramak
kaya pargadil!” Urang lalu kuciakan nang maulah anak buah Busu Talimbah
takajut. Kada dihuluakan lagi, kacapilan buhannya tu bukah ka padang sabat
mancari salamat. Maginnya ai buhan pandikar kuciakan kasukaan. Sapalih masih
ada haja jua nang manyasah, tagal maliyat hutan nang sing labatan, kada wani
jua buhannya masuk ka dalam. Pacang maulah mati ha, baik paraya, jar buhannya
tu dam hati.
Busu
Pamikah Batang nang mandangar katuanya hudah mati, takajut ai inya. Lakas inya
maluncat ka ampah urang nang bakarumbung. Inya mahamputakan gaman silip nang
maulah urang mancapilan malapasakan gaman silip nang pasti bakayas tu.
Busu Pamikah Batang lalu manjamba Busu Talimbah nang tarasa inda lamah kaya
urang kada batulang haja lagi. Katuanya tu dibawanya bukah. Kadada nang waninya
manyasah Busu Pamikah Batang. Urang hudah tahuan, busu tu kamampuannya tapaut
saikit haja lawan katuanya.
Urang
nang malawan Busu Pamikah Batang tuti haja gin kada hakun manyasah. Inya
mamaraki Utuh Karinyum nang awaknya sapanggal tapatak ka tanah marga gancangnya
tanaga nang baadu lawan Busu Talimbah tuti.
“Ikam
kada papa luku, Nak?” jarnya manakuni.
“Inggih.
Ulun kada papa pang, Julak ai. Dada ulun narai asa sakit,” jar Utuh Karinyum.
Inya lalu kaluar matan lubang nang mamatak awaknya sapanggal tu. Imbah tu inya
basila maatur hinak pulang.
Ari
hudah puhun kamarian. Buhan pandikar manguburakan urang nang mati-mati, tamasuk
angguta Naga Kancana. Imbahitu, lakas ai buhannya bulikan ka Banua Alai
pulang handak mambuang panat. Parak tangah malam hanyar sampai ka Banua Alai.
Buhannya bagantian guringan. Sapalih nang masih kuat bajaga badahulu kaluku buhan
Naga Kancana handak mambalas ka Banua Alai.
Sampai
isuknya sakalinya kadada napa-napa. Di warung-warung makan rami ai urang
bakisah sahibar Busu Talimbah nang mati ditangan urang anum nang bangaran Utuh
Karinyum. Banyakai pandikar nang handak bapatuhan lawan Utuh Karinyum. Pamuda
nitu ditaraktir makan sakahandak. Nah, imbah wayahitu, ngaran Utuh Karinyum
mulai dikatahuani urang di jagat pandikar Hujung Tanah. Siapakah nang
maulah galaran, tang inya digalari Naga Hirang haja, inya kada tahu jua. Bisa
ai marga inya katuju babaju wan basalawar hirang tarus, makanya am inya
digalari urang nang kaya itu. Utuh Karinyum manarima haja.
“Asal
jangan digalari si Naga Latat haja aku,” jarnya wayah ditakuni kabaratan kada
inya digalari lih urang jagat pandikar lawan galaran Naga Hirang tu?
** Tuntung **
Nah,
itu haja hulu kisah si Utuh Karinyum. Mudahan ai dikatujui haja lih nang mambaca di mana haja baada. Sagala saran wan karitik nang handak mambaiki
kisah ni diharapakan pang matan pambaca. Sualnya kisahnya ni kawa haja
disambung lagi kaina, tagal amun dianggap kada rami, habisai hinggan di sia
haja. Saurang badu’a haja pang, mudahan ai ada nang tatarik jua maulah kisah
dalam Bahasa Banjar sakira bahasa kita ni tatap dipakai urang kada sahibar di
buku haja tapi jua dipakai amun bapandiran sahahari.
Amun ada ngaran urang atawa kajadian
nang kikira sama lawan nang sabujurnya, muhun baribu maap wan ampun, nitu
kabalujuran haja, kadada maksud panulis baastilah handak maulahnya atawa
manyinggungnya. Banaran nah?
Banjarbaru, 05 Juli 2001.
katuju banar ulun kisahnya ni
BalasHapusTerima kasih. Aku mencoba maulah kisah silat dalam bahasa Banjar. Soalnya aku termasuk penggemar berat cersil mandarin dan Jawa tumat halus. Lalu timbul ide gasan maulah kisah silat bahasa Banjar lawan latarnya tanah Banjar. Nini pang hasilnya. Sabujurnya kisahnya panjang pada ngini, tagal filenya hilang marga harddisk rusak. Untung sapalih sawat tasimpan di disket (bahari balum ada Flash disik). Imbah tu kususun baasa sakira kisahnya kawa tamat.
HapusMantap julak ai....sambung lagi julak...katuju bangat ulun mambaca kisah kaya naya...mana daerah ulun tabuat ha pulang...haannn....lanjutakan julak lah...
BalasHapus